We wtorek 7 maja 2024 roku w Muzeum Niepodległości odbyło się spotkanie z Rafałem Skąpskim. Zostało ono zorganizowane w ramach cyklu Salon Dobrej Książki. Rozmawialiśmy o trylogii wspomnień “Dziwne jest serce kobiece” Zofii Skąpskiej – babci naszego Gościa.

W spotkaniu wzięli również udział dziennikarze i krytycy Piotr Dobrołęcki i Jerzy Kisielewski oraz dyrektor Muzeum Niepodległości Tadeusz Skoczek. Poprowadził je jak zawsze Piotr Maroński z Biblioteki Naukowej naszego Muzeum.

Współczesne badania historyczne coraz bardziej odchodzą od kolejnych analiz pełnej spektakularnych militarnych zwycięstw i politycznych przełomów „historii wielkiej”. Zarówno naukowcy jak i pasjonaci przeszłości coraz więcej uwagi poświęcają „mikro historiom”, czyli opowieściom o indywidulanych losach ludzi, którym przyszło żyć w okresie przemian, konfliktów i tworzenia nowej rzeczywistości. Bez ich osobistych aktywności, zaangażowania i dokonywanych wyborów bardzo często nie wydarzyłoby się w historii to, co jest „wielkie”. Dlatego osobiste relacje, dzienniki, pamiętniki, listy publikowane jako książki i szerzej udostępniane w innej formie są dzisiaj cennym źródłem badawczym.

W nurt ten wpisuje się doskonale wspomnieniowa trylogia Zofii z Odrowąż – Pieniążków Skąpskiej. Autorka, choć urodzona w ziemiańskiej rodzinie, zakosztowała życia mieszczańskiego. Doświadczyła wojennej zawieruchy oraz niechcianej zmiany ustroju politycznego państwa, w którym utraciła rodzinny majątek, stając się, jak wielu innych w podobnej sytuacji, tzw. „bezetem”, czyli „bez ziemi”. Musiała układać sobie życie na nowo w obcych dla niej realiach odwróconych na opak wartości. Wspomnienia te są cennym przewodnikiem po gwałtownie zmieniającym się politycznie i obyczajowo świecie, a także swoistą kroniką narodzin współczesności. Poznajemy ten nieznany dla nas świat z perspektywy wykształconej, świadomej i nowoczesnej kobiety, co jeszcze bardziej podnosi poznawczą wartość całej trylogii.