„100-lecie polskiego czynu zbrojnego” – to tytuł konferencji naukowej, nawiązującej do wybuchu I wojny światowej w 1914 r. W wojnie tej w walczących przeciwko sobie armiach zaborczych zmobilizowanych było 3400 tys. Polaków. Przelewali krew w obcych celach, ale też zdobywali doświadczenia na polu walki i rozszerzali swą aktywność niepodległościową. Ich aktywności militarnej towarzyszyło wzmożenie działalności społeczno-politycznej i patriotycznej społeczeństwa polskiego, rozwój związków niepodległościowych i organizacji paramilitarnych.

Bieg wydarzeń oraz korzystna koniunktura międzynarodowa doprowadziły do podniesienia sprawy polskiej do poziomu zagadnień europejskich. Czyn zbrojny Polaków w latach 1914-1918 przyczynił się generalnie do odzyskania niepodległości po 123 latach zaborów.

Po roku 1918, w latach kształtowania się struktur i granic II Rzeczypospolitej Polacy zerwą z pacyfizmem na rzecz aktywnej polityki międzynarodowej i wzmacniania obronności państwa. Wymownym tego przykładem była wojna polsko-bolszewicka i zwycięski sierpień 1920 r.

Po klęsce militarnej we wrześniu 1939 r. Polacy w kraju i Polskich Siłach Zbrojnych na Wschodzie i Zachodzie znów walczyć będą o wolność Ojczyzny. Pod koniec II wojny światowej mieli pod bronią ponad 400 tysięcy dobrze wyszkolonych żołnierzy. Walkę regularnych sił zbrojnych wspierały struktury cywilne i partyzanckie Polskiego Państwa Podziemnego, mające znaczący wpływ w walce koalicji antyhitlerowskiej.

Przez następne dziesięciolecia Polska doktryna obronna oparta była na sojuszu ze Związkiem Radzieckim w Pakcie Warszawskim, a po transformacji ustrojowej na sojuszu z USA i NATO.

W ostatnich latach nastąpiły znaczne przewartościowania w polskiej doktrynie wojennej, która przejawia coraz większą aktywność militarną w misjach stabilizacyjnych i pokojowych. Polacy uczestniczą coraz częściej w gaszeniu konfliktów zbrojnych na świecie jako specjaliści, obserwatorzy i oddziały militarne.

Z oceny 100-lecia polskiego czynu zbrojnego możemy wyciągnąć wnioski o narastających tendencjach pacyfistycznych i systematycznym rozbrajaniu się polskich sił zbrojnych.

Zapominamy jednak o znanej łacińskiej maksymie: Si vis pacem, para bellum

Program:

Zagajenie konferencji: Eugeniusz Grzeszczak, wicemarszałek Sejmu RP

dr Janusz Gmitruk, dyrektor Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego

Prowadzenie konferencji: dr Arkadiusz Indraszczyk (MHPRL)

                                         dr Jolanta Załęczny (Muzeum Niepodległości)

– przerwy 5-10 minut po 6-7 referatach

Referaty:

1. prof. dr hab. Tadeusz Panecki – Sprawa polska w I wojnie światowej
2. dr Janusz Gmitruk – Drogi chłopów i ludowców do Niepodległej
3. dr Franciszek Gryciuk – Drogi do Niepodległej unitów podlaskich
4. dr Mirosława Bednarzak-Libera – Oświata i kultura orężem walki o niepodległość
5. mgr Ewa Koralewska – Walka Władysława S. Reymonta o powrót Polski ma mapę Europy
6. prof. dr hab. Stefan Pastuszka – Wincenty Witos – obrońca ojczyzny
7. prof. dr hab. Marek Jabłonowski – Korpus Ochrony Pogranicza w walce o utrwalenie polskich granic
8. prof. dr hab. Adam Dobroński – Wojna 1939 – walka na dwa fronty
9. dr Jarosław Gdański – „Żywe torpedy” – życie na ołtarzu Ojczyzny
10. prof. dr hab. Krzysztof Komorowski – Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej
11. prof. dr hab. Wojciech Włodarkiewicz – Sprawa polska w czasie II wojny światowej
12. prof. dr hab. Antoni Franciszek Komorowski, kontradmirał Marynarki Wojennej w stanie spoczynku – Sprawa morska w polskim czynie zbrojnym
13. prof. dr hab. Piotr Matusak – Chłopski czyn zbrojny w II wojnie światowej
14. prof. dr hab. Adam Koseski – Czyn zbrojny lewicy (1914-1945)
15. dr Jan Engelgard – Czyn zbrojny ruchu narodowego
16. dr Stefan Artymowski – Repatriacja żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych do Polski w latach 1945-1948
17. prof. dr hab. Romuald Turkowski – Chłopi i ludowcy na emigracji z myślą o Polsce Niepodległej
18. dr hab. Jerzy Mazurek – Polonia południowoamerykańska na rzecz walki o niepodległość Polski
19. prof. dr hab. Henryk Hermann – Polskie siły zbrojne po II wojnie światowej
20. prof. dr hab. Janusz Zuziak – Polska w międzynarodowych misjach pokojowych i stabilizacyjnych 1953-2014
21. dr Tadeusz Skoczek – Ikonografia polskiego czynu zbrojnego w I wojnie światowej
22. dr Jolanta Załęczny – W służbie Ojczyźnie i sztuce. Józef Relidzyński poeta-legionista.
23. dr Arkadiusz Indraszczyk – Polski czyn zbrojny w zbiorach Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego
24. mgr Anna Przybylska – Dokumentacja do polskiego czyny zbrojnego w zbiorach Zakładu Historii Ruchu Ludowego
25. dr Emil Noiński – Czyn zbrojny Polaków w latach 1914-1921 w świetle odezw i druków ulotnych ze zbiorów Muzeum Niepodległości
26. mgr Paweł Bezak – Upamiętnianie kampanii wołyńskiej Legionów Polskich w działalności CDK Chorągwi łódzkiej ZHP
27. mgr Andrzej Kotecki – Utrwalenie tradycji Marynarki Wojennej w muzealnictwie polskim (od lat międzywojennych po czasy najnowsze)