Współczesna historia cywilizacji zna mało wydarzeń posiadających znaczenie większe od bitwy pod Warszawą w roku 1920. Nie zna zaś ani jednego, które byłoby tak niedoceniane” – pisał brytyjski polityk, dyplomata i pisarz lorda Edgar Vincent D’Abernon, uznając Bitwę Warszawską za osiemnastą decydującą bitwę w dziejach świata. W polskiej zbiorowej świadomości Bitwa Warszawska utrwaliła się jako „Cud nad Wisłą”. I mimo że autorem tego określenia był Stanisław Stroński, to Wincentego Witosa uważa się za tego, który pierwszy raz go użył. Połączenie zwycięstwa nad bolszewikami ze świętem Wniebowstąpienia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski obchodzonym 15 sierpnia nabrało innego głębszego znaczenia związanego z Mater Dei w polskiej tradycji narodowo-żołnierskiej. Dla wzmocnienia ducha narodu i osiągnięcia jego jedności trudno pominąć rolę polskiego duchowieństwa, a w tym również kapelanów wojskowych. Już 27 lipca 1920 roku z Jasnej Góry podczas specjalnej konferencji biskupów polskich zabrzmiał apel Kościoła do rodaków o ratowanie ojczyzny. W polskich siłach zbrojnych zadania uświadamiające realizowało duszpasterstwo wojskowe. Prócz realizowania podstawowych zadań związanych z posługą duszpasterską wśród żołnierzy kapłani zajmowali się także szeroko zakrojoną działalnością oświatowo-wychowawczą, przejmując na siebie obowiązki związane z wychowaniem obywatelskim. Ta odrębność duszpasterstwa wojskowego i autonomia prawna i wyzwania stojące przed duchownymi Wstęp 15 w mundurach wynikały z konfliktu zachodzącego między światem wartości chrześcijańskich, czyli religią, miłością i życiem, a światem ideologii wojny, gdzie dominuje przemoc i śmierć. Dla żołnierzy innych wyznań również powołano w Wojsku Polskim służby duszpasterskie. Reprezentowali je naczelni kapelani wyznania ewangelickiego, prawosławnego i mojżeszowego. Z wojną polsko-bolszewicką 1920 roku związana jest postać ks. Ignacego Skorupki z grupy tzw. kapelanów lotnych powstałej w lipcu 1920 roku z potrzeby zapewnienia opieki duszpasterskiej oddziałom ochotniczym. Po otrzymaniu przydziału do 236. Pułku Piechoty im. Bohaterów Powstania 1863–1864, stał się symbolem bohaterskiej postawy kapelana. Od tych wydarzeń ugruntowało się określenie Maryi Jasnogórskiej jako „Tarczy Królestwa Polskiego i Hetmanki”, której wizerunki zaczęto umieszczać na ryngrafach, medalach i sztandarach. Odniesione w roku 1920 zwycięstwo Polaków było jasnym i czytelnym przekazem o konieczności przeciwstawienia się wszelkim przejawom dyktatury, dławiącym wolność jednostki. To dzięki determinacji całego narodu dopiero co rozsmakowanego w wolności i patriotyzmowi Polaków, bohaterstwu żołnierzy i talentowi naczelnego dowództwa można było pokonać przeważające siły wroga. Dramatyzm tamtych lat powinien skłaniać nas do podejmowania działań zmierzających do zachowania ich w pamięci narodowej ku przestrodze następnych pokoleń. Celowi temu służą między innymi liczne nekropolie i wszelkie organizowane formy edukacyjno-oświatowe, sesje i sympozja naukowe, a także powstające muzea i ekspozycje związane z pamięcią miejsc uświęconych krwią polskiego żołnierza. Jednym z takich cennych projektów jest zainicjowane przez Marszałka Województwa Mazowieckiego Adama Struzika stworzenie Muzeum Bitwy Warszawskiej w Radzyminie jako Oddziału Muzeum Niepodległości w Warszawie. Publikacja DROGA DO WOLNOŚCI. Bitwa Warszawska 1920 roku zawiera opracowania i materiały przygotowane na konferencję naukową organizowaną przez Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Muzeum Niepodległości i Muzeum Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego w związku z planowanymi w 1920 roku obchodami rocznicowymi. Kolejne fale pandemii w tym czasie zniweczyły nasze zamiary i wydarzenie to nie mogło dojść do skutku. Ostatecznie podjęliśmy decyzję o wydaniu drukiem tekstów przygotowanych wówczas przez autorów.
Zapraszamy do ich lektury. Janusz Gmitruk, Jacek Macyszyn, Tadeusz Skoczek.

PDF do pobrania: Droga do wolności