21 czerwca 2024 r. na terenie Muzeum Więzienia Pawiak odbyły się uroczystości upamiętniające 362 więźniów Pawiaka, w tym 82 kobiet, rozstrzelanych przez Niemców w dniach 20–21 czerwca 1940 r. w Palmirach. Była to największa egzekucja przeprowadzona w tej miejscowości. Zginęli wówczas przedstawiciele polskiej elity politycznej, intelektualnej i kulturalnej, których aresztowano w ramach tzw. Akcji AB. Obok Katynia Palmiry stanowią najbardziej znany symbol martyrologii inteligencji polskiej podczas II wojny światowej.

Dziś wiadomo, że od grudnia 1939 do lipca 1941 r. w pobliżu wsi Palmiry na obrzeżach Puszczy Kampinoskiej Niemcy przeprowadzili 21 egzekucji, w których straconych zostało ponad 1700 osób. Poszukiwania masowych grobów w miejscach zapamiętanych i oznaczonych przez pracowników polskiej służby leśnej rozpoczęto tuż po zakończeniu wojny.

W latach 1946–1947 Polski Czerwony Krzyż kontynuował prace ekshumacyjne w innych częściach Puszczy Kampinoskiej i większa liczba odnalezionych wówczas zwłok pochowana została również na cmentarzu w Palmirach. Dr Emil Bosch, delegat Międzynarodowego Czerwonego Krzyża podczas wizyty w Polsce odwiedził „polanę śmierci” i w udzielonym polskiej prasie wywiadzie stwierdził, że „wstrząsające dowody martyrologii Polski, jakich świadkiem był w Palmirach, przekraczają wszystkie jego dotychczasowe wyobrażenia o zbrodniach niemieckich”

Podczas uroczystości rocznicowych oddano hołd ofiarom zbrodni, złożono kwiaty i zapalono znicze pod Pomnikiem Drzewa Pawiackiego w asyście Warty Honorowej Wojska Polskiego. Następnie udano się na Cmentarz w Palmirach, gdzie nastąpiło złożenie kwiatów .

W uroczystościach uczestniczyli przedstawiciele władz samorządowych, a szczególnie członkowie rodzin pomordowanych.

Głos zabrali:

Stanisław Zalewski – Prezes Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych
Zbigniew Czaplicki – Pełnomocnik Marszałka do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych

Fot. Muzeum Więzienia Pawiak