Szanowni Państwo,

we wtorek 4 czerwca 2024 r. o g. 11.00 zapraszamy do Mauzoleum Walki i Męczeństwa na uroczyste otwarcie Galerii Jednego Obiektu w ramach obchodów – przypadającego w tym dniu – Święta Warszawy. Aby uczcić święto stolicy oraz ze względu na dzieje gmachu w alei Szucha 25 w okresie Powstania Warszawskiego – od 4 czerwca we wnętrzu dawnego aresztu gestapo prezentować będziemy należący do zbiorów Muzeum Niepodległości obraz pędzla Jerzego Brzozowskiego (1926–1995) pt. „Warszawa 1944. Wygnanie z Warszawy”.

Uczestników spotkania zorganizowanego we wtorek 4 czerwca 2024 r. o g. 12.00 zaprosimy także do bezpłatnego zwiedzenia ekspozycji Mauzoleum z przewodnikiem.

Podczas Powstania Warszawskiego w gmachu przy alei Szucha 25 – w październiku 1939 r. zajętym przez Niemców na siedzibę Urzędu Komendanta Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa – okupanci urządzili punkt rozdzielczy dla mieszkańców kontrolowanego przez siebie południowego Śródmieścia. Spędzanych tu ludzi stłaczano w celach zbiorowych i pojedynczych, na korytarzach, w magazynach. Bezładnie, bez żadnej rejestracji, dzięki czemu łatwiej było zabijać. Polacy ginęli we wnętrzach, na dziedzińcach i pod murami tego gmachu, w okolicznych kamienicach i na ich podwórzach. Bardzo wielu ludzi zamordowano w ruinach pobliskiego budynku Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych przy Alejach Ujazdowskich 1/3 oraz na sąsiedniej posesji, przy alei Szucha 12/14. Rozstrzelanych zostało wówczas co najmniej kilka tysięcy osób. Do palenia zwłok zmuszano więźniów nadal przetrzymywanych w obozie karnym przy ulicy Litewskiej. O rozmiarze dokonanych tu zbrodni świadczy informacja zawarta w protokole Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Warszawie w czerwcu 1946 r., zgodnie z którą w prowizorycznym krematorium utworzonym w piwnicach GISZ znalezione zostały prochy ludzkie ważące 5,5 tony.

Setki innych pochwyconych w okolicy mieszkańców wykorzystano w charakterze żywych tarcz podczas szturmów na barykady powstańcze. Jeszcze innych popędzono do obozu przejściowego w Pruszkowie. Pozostałych wysłano do obozów koncentracyjnych i obozów pracy na Zachód, w głąb Rzeszy. Wiele kobiet, dzieci i osób starszych lokowano w różnych miejscowościach.

Od początku września 1944 r. pracownicy Urzędu Komendanta Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa ewakuowali się na zachód, głównie do Sochaczewa. Na miejscu pozostało niewielu funkcjonariuszy. Istnieje wersja wydarzeń, zgodnie z którą pod koniec Powstania Warszawskiego funkcjonariusze ci podjęli decyzję o spaleniu dokumentacji i archiwum urzędu. Faktem jest, że dokumentacja przepadła. Sam budynek i okolica ocalały jednak podczas nakazanej przez Hitlera operacji systematycznego niszczenia miasta.

Szczegóły dotyczące obchodów Święta Warszawy w Muzeum Niepodległości i jego oddziałach znajdą Państwo na plakacie.